Psikolojik Sorunlar ve Bozukluklar

Ruh sağlığı, bireyin yaşam kalitesi ve sosyal ilişkileri üzerinde önemli bir etkiye sahiptir. Günlük stres, ekonomik koşullar veya kişisel deneyimler gibi birçok neden psikolojik sorunların ortaya çıkmasına zemin hazırlayabilir. Bu tür sorunlar, kişinin duygu durumunu, düşünce biçimini ve günlük işlevselliğini derinden etkileyebilir.

Depresyonda psikodinamik ekolle çalışan bir Uzman Klinik Psikolog olarak depresyonun bastırılan duygulardan kaynaklandığını da belirtmek isterim. Depresyon kelimesi de özünde “Press” yani duyguları bastırmayı barındırmaktadır. Depresyona sahip insanlar çeşitli psidinamik savunmaklar kullanırlar. Depresyon da bu savunmaların ağırlığından kaynaklanır. Savunmalar psikoterapide keşfedildiğinde ve çözümlendiğinde depresyon da hafifler. Şuraya dikkat etmek gerekir bu gelip geçici bir hafifleme değildir. Psikodinamik ekol amacı danışana hayatı boyunca götürebileceği kazanımlar sağlamaktır. Bu bilişsel bir öğreti değildir. Danışanın sezgileri ile ilerler. Derin çalışmalarla genişler. Depresyon dediğimiz duygu durumudur. Duygulanım değildir. Yani depresyon sadece mutsuz hissetmek değil. Herhangi bir duygulanım yaşadıktan sonra tekrar mutsuzluğa geri dönmektir.

Depresyon

Depresyon, bireyin bilişsel, duygusal ve motivasyonel süreçlerini olumsuz yönde etkileyen, süreklilik gösteren ve işlevselliği belirgin şekilde azaltan klinik bir ruhsal bozukluk olarak tanımlanmaktadır. Bu durum, sadece geçici bir üzüntü hâli ya da moral bozukluğu olarak görülmemeli; kişinin günlük yaşam aktivitelerini yerine getirme kapasitesinde düşüşe ve genel yaşam kalitesinde belirgin bir azalmaya yol açabilen çok boyutlu bir psikopatolojik süreçtir. Depresyon, bireyin psikososyal uyumunu zorlaştırmakta ve sosyal ilişkiler, iş veya akademik performans gibi yaşamın farklı alanlarını olumsuz etkileyebilmektedir.

Belirtileri ve Türleri

Belirtileri:

Depresyon, bireyde çok boyutlu belirtilerle kendini gösterebilen bir ruhsal bozukluktur. Duygusal olarak, kişi çoğunlukla sürekli bir üzüntü, boşluk veya umutsuzluk hissi yaşar ve daha önce keyif aldığı aktivitelerden zevk alamaz. Bilişsel açıdan, dikkat ve konsantrasyon güçlüğü, karar verme sorunları ve olumsuz düşüncelerin artması sık görülür; birey kendini değersiz veya suçlu hissedebilir ve geleceğe dair karamsar bir bakış geliştirebilir. Davranışsal olarak sosyal ilişkilerden çekilme, günlük aktivitelerde motivasyon kaybı ve iş veya akademik performansta düşüş gözlemlenebilir. Fiziksel belirtiler de depresyonun önemli bir boyutunu oluşturur; uyku düzeninde bozulmalar, iştah değişiklikleri ve buna bağlı kilo artışı veya kaybı, sürekli yorgunluk ve açıklanamayan fiziksel yakınmalar (baş ağrısı, mide sorunları gibi) bu kapsamda değerlendirilebilir. Tüm bu belirtiler, bireyin yaşam kalitesini ve işlevselliğini ciddi biçimde etkileyebilir.

Türleri:

Depresyon farklı biçimlerde ortaya çıkabilir ve klinik olarak çeşitli türlere ayrılır. Başlıca depresyon türleri şunlardır:
Major Depresif Bozukluk (MDB): En yaygın depresyon türüdür. Kişi, en az iki hafta süren yoğun üzüntü, ilgi kaybı ve günlük işlevlerde belirgin azalma yaşar. Bu tür depresyon, ciddi işlevsellik kaybına yol açabilir.
Distimik Bozukluk (Persistan Depresif Bozukluk): Daha hafif fakat uzun süreli depresyondur; en az iki yıl boyunca süren düşük ruh hâli ile karakterizedir. Semptomlar şiddetli olmasa da kronik olması nedeniyle yaşam kalitesini önemli ölçüde etkiler.
Mevsimsel Duygudurum Bozukluğu (SAD): Depresyon belirtileri genellikle yılın belirli dönemlerinde, özellikle kış aylarında ortaya çıkar ve gün ışığı süresinin artmasıyla hafifleyebilir.
Psikotik Depresyon: Depresyon belirtilerine halüsinasyon veya hezeyan gibi psikotik semptomların eşlik ettiği ciddi bir türdür. Bu tür, acil klinik müdahale gerektirir.
Postpartum Depresyon: Doğum sonrası ortaya çıkan depresyondur. Annede yoğun üzüntü, yorgunluk ve bebeğe karşı ilgisizlik gibi belirtiler görülebilir.
Bipolar Depresyon: Bipolar bozukluğu olan bireylerde depresif epizotlar ile mani veya hipomani dönemleri dönüşümlü olarak görülür. Depresif dönemlerde tipik depresyon semptomları yaşanır.

Tedavi Seçenekleri:

Tedavi deyince konusunda tek yetkili psikiyatrist hekimlerimizin olduğunu lütfen unutmayınız. Çünkü depresyon bipolar bozuklukta da görünmektedir. Bunu temel olarak ayırt edecek kişi psikiyatrlardır. Depresyon tedavisinde amaç, bireyin ruhsal işlevselliğini yeniden kazandırmak, yaşam kalitesini artırmak ve semptomları azaltmaktır. Tedavi genellikle psikoterapi, farmakoterapi ve yaşam tarzı müdahalelerini içeren çok boyutlu bir yaklaşım çerçevesinde yürütülür. Psikoterapi kapsamında bilişsel davranışçı terapi (BDT), kişiler arası terapi ve psikodinamik terapi gibi yöntemler sıkça kullanılır; bu yaklaşımlar bireyin olumsuz düşünce ve davranış kalıplarını tanımasına, düzenlemesine ve başa çıkma stratejileri geliştirmesine yardımcı olur. Farmakoterapi ise antidepresan ilaçlar aracılığıyla nörotransmitter düzeylerini düzenleyerek depresyon semptomlarını hafifletmeyi hedefler; seçici serotonin geri alım inhibitörleri (SSRI) ve serotonin-norepinefrin geri alım inhibitörleri (SNRI) en yaygın kullanılan ilaç sınıflarıdır. Ayrıca düzenli egzersiz, uyku hijyeni, sosyal destek ve stres yönetimi gibi yaşam tarzı müdahaleleri, tedavi sürecinin etkinliğini artıran tamamlayıcı unsurlar olarak kabul edilir. Tedavi planı, bireyin klinik durumu, depresyon türü ve şiddeti göz önünde bulundurularak uzmanlar tarafından kişiselleştirilir.

Günlük Yaşamda Baş Etme Yolları:

Depresyonla başa çıkmak, yalnızca klinik tedavi ile sınırlı kalmayıp bireyin günlük yaşamda uygulayabileceği çeşitli stratejileri de içerir. Bu bağlamda yaşam tarzı düzenlemeleri önemli bir rol oynar; düzenli fiziksel aktivite yapmak, dengeli beslenmek ve uyku düzenine dikkat etmek ruh hâlinin stabilizasyonuna katkı sağlar. Sosyal destek de başa çıkma süreçlerinde kritik bir faktördür; aile ve arkadaşlarla sağlıklı iletişim kurmak, duyguları paylaşmak ve sosyal bağları sürdürmek kişinin yalnızlık hissini azaltır. Ayrıca, stres yönetimi teknikleri (meditasyon, nefes egzersizleri, yoga gibi) bireyin anksiyete ve gerginlik düzeyini düşürerek depresyon belirtilerinin şiddetini hafifletebilir. Günlük rutin oluşturmak ve küçük hedefler belirlemek, motivasyon kaybı yaşayan bireyler için görevlerin daha ulaşılabilir hâle gelmesini sağlar. Son olarak, kişinin kendine karşı şefkatli ve gerçekçi olması, olumsuz içsel eleştirileri sınırlaması ve profesyonel destek gerektiğinde yardım arayabilmesi, depresyonla etkili bir şekilde başa çıkmada temel unsurlardan biridir